Inleiding Jaarverslag 2015
Het jaar 2015 kan worden gekenschetst als een financieel turbulent jaar. De eerste maanden van het jaar deden vermoeden dat er financieel zwaar weer op komst was. Door berichten in de media tekenden een aantal financiële tegenvallers voor gemeenten zich duidelijk af. Mede op basis van een raadsverzoek zo zuiver en compleet mogelijk informatie te verschaffen over de financiële situatie is via een raadsinformatiebrief gewezen op mogelijk financieel zwaar weer voor het jaar 2015. Dat was begin 2015 de feitelijke situatie zoals wij die konden inschatten. Getracht is gedurende het jaar financieel bij te sturen, hetgeen een lastige opgave was gezien de lopende dossiers. Bij de tweede concernrapportage in 2015 hebben wij u gemeld dat de oorspronkelijk verwachte tekorten wel eens mee zouden kunnen vallen. Er was immers meer financiële informatie bekend, die minder negatief voor ons uit zou pakken dan eerst gedacht. Nu de definitieve cijfers over het jaar 2015 bekend zijn, is het effect nog gunstiger voor ons geweest dan toen gedacht en eindigen we met een positief saldo voor bestemming.
Het resultaat voor bestemming over het jaar 2015 is dus positief. De kanttekening die hierbij wordt gemaakt is dat de ombuiging van het negatieve saldo naar een positief saldo voor een groot deel wordt gerealiseerd door incidentele meevallers. Meevallers die wel het jaarresultaat bepalen, maar die slechts voor het jaar 2015 gelden. Een andere mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat te weinig is geïnvesteerd of te weinig is uitgevoerd. Ook dat is niet het geval. Veel van de incidentele meevallers begeven zich buiten onze directe cirkel van invloed en betreffen regionale overschotten. De exacte verklaring van de verschillen treft u verderop in dit document aan bij de analyse.
Het is wellicht een cliché, maar voor de financiële stabiliteit geldt dat de enige zekerheid is dat voorspellingen onzeker zijn. Dat wordt veroorzaakt door de soms sterk fluctuerende financieel economische prognoses, de verschuivingen van de rijksoverheid naar de lokale overheid, de fluctuaties in de algemene uitkering en de veranderende regelgeving voor gemeenten op financieel terrein. Een belangrijk vast ankerpunt daarbij is het betrachten van financiële behoedzaamheid, een beleidslijn die wij al jaar en dag omarmen.
Economische ontwikkelingen in Nederland volgens het CBS in “Nederland in 2015”
De overheidsuitgaven waren in 2015 2 miljard euro lager dan in 2014. De overheid betaalde minder aan werkgeverspremies. Ook waren de rente-uitgaven minder. Deze nemen al enkele jaren af door dalende rentetarieven. In 2015 betaalde de overheid 10,2 miljard euro aan rente-uitgaven. Dit is 3 miljard euro minder dan in 2008, terwijl de schuld in de tussentijd met ongeveer een derde is gestegen. Doordat gemeenten weer meer grond wisten te verkopen, nam het saldo van aan- en verkopen van grond door de lokale overheid in 2015 af.
De sociale uitkeringen in natura, die voornamelijk uit zorguitgaven bestaan, stegen met ruim 2 miljard euro. De onderliggende cijfers vertonen echter grotere schommelingen. Het afgelopen jaar heeft de overheid grote hervormingen doorgevoerd in het sociale domein: jeugdzorg, werk en inkomen, en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Hierbij is de uitvoering verschoven van Rijk en sociale fondsen naar de lokale overheid. Dit leidde tot een verschuiving van ongeveer 6 miljard euro van sociale uitkeringen in natura van de sector sociale-zekerheidsfondsen naar de lokale overheid.
Het is juist ook deze verschuiving die de financiële kaders minder stabiel maakten en die in de uitvoering regionaal voor een groot verschil hebben gezorgd tussen beschikbaar budget en uitgaven. Er is veel geld in het sociale domein overgebleven.
Belangrijke dossiers / grote projecten
Het jaar 2015 is voor Papendrecht ook qua uitvoeringsprojecten en de voorbereiding daarvan een belangrijk jaar geweest. Onze gemeente heeft merkbaar geïnvesteerd. Zo zijn de winkelcentra opgeknapt en heeft bedrijventerrein Oosteind een belangrijke impuls gekregen doordat het is opgeknapt en aan de moderne eisen van deze tijd voldoet. Maar ook is de samenwerking met Fokker verder gegaan zodat de totale ontwikkeling van het Slobbengors met het hoofdkantoor van Fokker gerealiseerd gaat worden.
We hebben onderzoeken gedaan naar de verzelfstandigingen, waarbij besloten is het Jeugd en Jongerenwerk bij de gemeente te laten. Ten aanzien van het theater en de sportvoorzieningen zijn belangrijke inhoudelijke stappen gezet door het verrichten van onderzoek. Dit zijn projecten die zorgvuldige voorbereiding en besluitvorming vragen, waarbij niet over één nacht ijs mag worden gegaan. Overigens is op het gebied van sport in 2015 de prachtige voorziening op de Lange Tiendweg verder vervolmaakt met de opening van het buitenzwembad.
De werkgroep bestuurlijke vernieuwing is met een aantal voorstellen gekomen. Voorstellen die nu worden geïmplementeerd. Een belangrijk doel is de interesse voor de lokale politiek te vergroten door het op een andere manier betrekken van de bevolking bij de lokale beeld- en besluitvorming.
Op het gebied van duurzaamheid zijn verdere stappen gezet. Denk daarbij aan het verder verduurzamen van de afvalinzameling, maar ook het voorzien in duurzame oplossingen bij bouwwerkzaamheden waarop wij als lokale overheid invloed kunnen uitoefenen.
Dit jaar wordt voor het eerst met de begrotingsapp gewerkt, die wij inzetten voor de jaarrekening 2015. De bovengenoemde kort beschreven thema’s komen terug in de diverse programma’s, waarbij we via kort beeldmateriaal op onderdelen meer informatie verstrekken.
Relevante ontwikkelingen
Naar de toekomst toe blijft onduidelijk wat de exacte financiële effecten zijn van de decentralisatie van het sociale domein. Er is nu sprake van overschotten, maar we krijgen ook te maken met toekomstige bezuinigingen in het sociale domein. Naast dit element is sprake van wijzigingen binnen het BBV die van invloed kunnen zijn op de financiële positie en presentatie hiervan. Het gaat dan onder meer om de rentedoorbelasting richting grondbedrijf, de invoering van de Vennootschapsbelasting en de toerekening en verantwoording van de overhead. Met ingang van 2017 moet de overhead op een aantal uitzonderingen na centraal begroot en verantwoord worden. Door deze veranderingen van de als gevolg van wijzigingen in het BBV zal de vergelijking tussen de Jaarrekening 2015 en 2016 minder gemakkelijk worden dan normaal.